GRAVITATIONELEN

'Pythagoras+Newton' (1980-82)

'Gravitationele accrochage' (1982)

'Gravitationele accrochage' (1994)

'Een groet aan Giacomo Balla in zwaluwvlucht' (1982 - 1999)

dirk verhaegen: gravitationelen

Ik maak systematische kunst sedert de vroege jaren zeventig. Het is een extreem rationele stellingname binnen de reeds lange geometrische en constructieve traditie. Het subjectieve componeren schenkt mij geen voldoening. Ik kies -in alle vrijheid- voor de soliditeit van dwingende systemen. Logisch-mathematische spelregels laten het werk of een reeks werken als het ware vanzelf ontstaan. Mijn werken kunnen puur visueel beschouwd worden, maar wanneer men zich in de systemen verdiept zal het plezier slechts toenemen. Het is bovenal mijn bedoeling om met uiterst rationele middelen toch poëtische werken te maken, en om zo eenvoudig mogelijk te blijven zonder onnozel te zijn.

Ook de zogenaamde gravitationele werken, die ik vanaf 1980 tot op heden maak, behoren tot datzelfde strenge werkklimaat. Een metrisch principe wordt er met een natuurlijk principe -de zwaartekracht- verbonden. De werken bestaan meestal uit meerdere elementen (stukken karton, plankjes hout ...) waarin op specifieke plaatsen gaatjes geboord zijn, en deze elementen hangen aan steunpunten (spelden, spijkers, bouten ...) zodat zij vrij hun hangstand kunnen innemen. Spijkers en wand vormen een integrerend deel van het werk, dat soms het karakter van een installatie aanneemt. Variaties in de afmetingen en in de verhoudingen, fragmentaties, en verplaatsingen van de steunpunten waren karakteristiek voor de vroege gravitationele werken. Later ontstonden werken die zowel letterlijk als figuurlijk een reflexie op de materie vertoonden. Enkele werken in plexiglas geven zicht op een onderliggende tekening: de toeschouwer ziet de rechthoekige stand van de oorspronkelijke situatie in wit karton, en daarop in potlood de constructie van het steunpunt.

De gravitationele werken zijn niet strikt te scheiden van mijn andere werk. Zowel qua systematiek als qua uiterlijk zijn er heel wat overeenkomsten. Er is duidelijk sprake van een wisselwerking. Ik weet ook niet of gravitationeel wel zo'n geschikte term is. Visueel ogen deze werken eerder gewichtloos. Het lijkt op de lichtheid die men ervaart nadat men een zware valies eindelijk op de grond heeft kunnen zetten.

Dirk Verhaegen
tekst n.a.v. ‘Sculpture construite belge (géométries variables)’ in Musée Ianchelevici