EDGAR MORIN

"De rationaliteit is geen kwaliteit waarmee uitsluitend wetenschappelijke geesten begiftigd zijn en waarvan de anderen beroofd zijn. Atoomgeleerden, die op hun terrein en onder de dwang van hun laboratorium competent zijn, kunnen volledig irrationeel zijn op politiek vlak of in hun privé leven.
Zo ook is de rationaliteit geen kwaliteit waarover de westerse beschaving het monopolie zou bezitten. West-Europa dacht van zichzelf lange tijd de bezitter te zijn van de rationaliteit, door in andere culturen slechts vergissingen te zien, illusies en achterlijkheden, en het beoordeelde elke cultuur met de maatstaf van de technologische prestaties. Nochtans moeten we weten dat er in iedere maatschappij, met inbegrip van de archaïsche, rationaliteit is in het vervaardigen van gereedschappen, in de jachtstrategie, in de kennis van planten, van dieren, van het terrein, samen met mythe, magie, religie. In onze westerse maatschappij zijn ook mythes aanwezig, waaronder deze van een door de voorzienigheid beschikte rede en deze van het geloof in de vooruitgang. We beginnen slechts echt rationeel te worden wanneer we in onze rationaliteit ook de rationalisatie onderkennen en wanneer we onze eigen mythen onderkennen, waaronder de mythe van de almacht van de rede en deze van de verzekerde vooruitgang.
Vanwaar de noodzaak om een principe van rationele onzekerheid te onderkennen, daar de rationaliteit, wanneer ze haar zelfkritische waakzaamheid niet onderhoudt, onophoudelijk in de rationaliserende illusie dreigt om te slaan. Met andere woorden, de echte rationaliteit is niet uitsluitend theoretisch, niet uitsluitend kritisch, maar ook zelfkritisch."

Edgar Morin: Les sept savoirs nécessaires à l'éducation du futur, Editions du Seuil